Rozwój emocjonalny dziecka w pierwszych trzech latach życia

Rozwój emocjonalny dziecka  do 3 roku życia przebiega dynamiczne i odgrywa istotną rolę w kształtowaniu osobowości dziecka oraz nawiązywaniu relacji z innymi. Maluch uczy się rozpoznawać i wyrażać swoje uczucia oraz radzić sobie z emocjami. Można wyodrębnić następujące etapy rozwoju emocjonalnego:

0 – 12 miesięcy (niemowlę):

·     dziecko odczuwa podstawowe emocje (zadowolenie, smutek, strach, złość);

·     nawiązana zostaje więź z opiekunem (niezwykle ważna dla dalszego rozwoju emocjonalnego);

·     dziecko zaczyna rozpoznawać reakcje innych i reagować na nie (np. odwzajemnia uśmiech);

·     pojawienie się lęku separacyjnego polegającego na odczuwaniu niepokoju przy rozstaniu z opiekunem (ok. 7–9 mies.);

Rok – 2 lata

·     większe zróżnicowanie emocji (pojawiają się m.in. zazdrość oraz wstyd);

·     pojawiają się trudności z regulacją emocji (częste napady złości, czyli tzw. „bunt dwulatka”);

·     dziecko próbuje naśladować emocje i reakcje dorosłych;

2 – 3 lata

·     rozwój empatii u dziecka;

·     dziecko wyraża swoje emocje, jednak w dalszym ciągu ma trudności z ich kontrolowaniem;

·     przyswajanie norm społecznych;

·     pojawienie się świadomości co wolno, a czego nie;

·     rosnąca potrzeba niezależności.

Kluczową rolę w rozwoju emocjonalnym dziecka odgrywają rodzice, którzy w zależności od udzielanego wsparcia mogą wywierać pozytywny bądź negatywny wpływ.

Przykłady pozytywnego wsparcia rodzica w rozwoju emocjonalnym dziecka:

·       rodzice wyrażają otwarcie swoje uczucia (dziecko właściwie wyraża emocje);

·       rodzice słuchają dziecka z uwagą (rozumieją jego uczucia i potrzeby);

·       rodzice pomagają dziecku w nazywaniu uczuć (dziecko rozumie swoje emocje);

·       rodzice pomagają dziecku w radzeniu sobie z trudnymi emocjami (np. rozmowa, techniki relaksacyjne);

·       rodzice organizują zabawy z dzieckiem umożliwiające okazywanie emocji.

Przykłady negatywnego wsparcia rodzica w rozwoju emocjonalnym dziecka:

·       rodzice lekceważący uczucia dziecka (dziecko ma problem ze zrozumieniem swoich emocji);

·       rodzice piętnujący dziecko za wyrażanie uczuć (dziecko odczuwa, że emocje są złe);

·       rodzice nakazujący dziecku okazywanie konkretnych uczuć (dziecko ma trudność w wyrażaniu emocji adekwatnych do danej sytuacji);

·       rodzice nie wspierający dziecka w zmaganiu się z trudnymi uczuciami (dziecko może mieć w przyszłości problem z emocjami).

Rozwój emocjonalny dziecka do 3 r.ż. jest procesem złożonym, często trudnym dla maluszka. W związku z powyższym zapewnienie odpowiedniego wsparcia w tym okresie ze strony zarówno rodziców, jak i opiekunów jest kluczowe dla jego rozwoju oraz stanowi podstawę prawidłowego wyrażania emocji i funkcjonowania w społeczeństwie w przyszłości.